Đồng hồ tốc độ trên xe liệu có chính xác?

Nếu một ngày, bạn nhận thấy đồng hồ tốc độ (công-tơ-mét) trên xe của mình không hiển thị hoàn toàn chính xác mà có sự sai lệch so với các thiết bị đo tốc độ khác như GPS, bộ định vị…thì đừng quá lo lắng, điều này không có gì quá nghiêm trọng. Đây thực chất không phải lỗi hay hư hỏng, đó là cách mà hãng xe thiết lập đồng hồ tùy vào thị trường chính mà chiếc xe đó được bán ra.

Cách hoạt động của công-tơ-mét​

Chúng ta đều biết rằng tốc độ duy chuyển được đo bằng khoảng cách mà xe duy chuyển với thời gian mà nó hoàn thành quãng đường đó. Tuy nhiên, đó là cách tính tốc độ trung bình và xe hơi không sử dụng cách này. Trên xe cơ giới nói chung và xe hơi nói riêng, hệ thống đo tốc độ sẽ đo số vòng quay của trục truyền động với một cảm biến vận tốc đặt tại đuôi hộp số. Sau đó, dữ liệu này được xử lý bởi một số phép toán cơ bản để xác định tốc độ bạn đang di chuyển.

Ảnh minh họa.

Tuy nhiên, nếu đường kính của bánh xe/lốp xe thay đổi, phép tính này sẽ không còn chính xác. Ví dụ, đường kính sẽ tăng lên nếu bạn vừa thay lốp mới cho xe (lốp mới nghĩa là nó vẫn chưa bị mòn sau một thời gian sử dụng), hoặc tăng áp suất lốp. Điều này có nghĩa là, đối với mỗi vòng quay của bánh xe, xe di chuyển xa hơn, nghĩa là tốc độ của bạn lớn hơn.

Ngược lại, nếu đường kính giảm (ví dụ – lốp mòn, ít không khí trong lốp, một loại lốp có kích thước hơi khác), thì xe sẽ đi một quãng đường ngắn hơn cho mỗi vòng quay của bánh xe, do đó bạn sẽ đi chậm hơn.

Sai số​

Sự khác biệt trong đường kính bánh xe phát sinh từ các trường hợp trên có thể là rất nhỏ (có thể là một vài mm), nhưng với tốc độ khoảng 50km/h, bánh xe sẽ quay khoảng 6-7 lần mỗi giây, vì vậy nó có thể tạo sự khác biệt lớn. Biên độ sai số này đã được các điều luật cũng như các nhà sản xuất ô tô tính đến khi thiết lập cảm biến tốc độ.

Cách hoạt động của đồng hồ sử dụng định vị vệ tinh​

Hệ thống định vị vệ tinh được sử dụng để tính tốc độ của xe bằng cách đo khoảng cách di chuyển và thời gian theo những thông tin có được từ GPS. Hệ thống này liên tục xác định vị trí chính xác của bạn trên trái đất thông qua vệ tinh và tính toán bạn đã đi được bao xa, sau đó chia cho thời gian bạn đi được quãng đường đó. Độ chính xác của vệ tinh được xác định bởi chất lượng tín hiệu vệ tinh và không liên quan gì đến bộ lốp ô tô.

Tuy nhiên, bất cập của hệ thống này là chúng không thể hoặc chỉ có một số ít có thể tính toán tốc độ theo hướng thẳng đứng, vì thế chúng lại không quá chính xác chi xe di chuyển lên và xuống dốc. Đồng hồ tốc độ vệ tinh cũng sẽ đo vận tốc chính xác hơn khi xe chạy ở tốc độ cao, vì khoảng cách lớn hơn theo thời gian làm giảm sai số làm tròn, nhưng đồng hồ tốc độ vệ tinh thường sẽ hiển thị tốc độ thực của ô tô chuẩn hơn nhiều so với đồng hồ tốc độ công-tơ-mét.

Một số hệ thống vệ tinh của nhà máy cũng sử dụng dữ liệu từ hệ truyền động tích hợp với tín hiệu GPS nhằm cải thiện độ chính xác tổng thể.

Luật sai số tốc độ ở một số nước​

Anh

Luật của Anh có một số sửa đổi nhưng vẫn dựa trên tiêu chuẩn của EU đưa ra. Theo đó, tốc độ hiển thị trên xe ô tô không bao giờ được hiển thị thấp hơn giá trị thật và cao hơn 110% tốc độ thực, cộng thêm 10km/h.

Vì vậy, nếu ô tô của bạn đang chạy với tốc độ thực là 64km/h, đồng hồ công-tơ-mét có thể chỉ hiển thị cao nhất 80km/h, nhưng không bao giờ được chỉ thấp hơn tốc độ 64km/h. Hay nói một cách khác, nếu công-tơ-mét đang đọc tốc độ 80km/h thì nghĩa là bạn đang lái xe với tốc độ không đến giá trị này, có thể bạn thực sự chỉ đang di chuyển với tốc độ thấp nhất là 64km/h.

Úc

Từ năm 2006, các xe tại Úc nếu muốn đăng kiểm thành công phải có tốc độ hiển thị lớn hơn hoặc bằng tốc độ thực tế. Sai số mà quốc gia này cho phép là dương 10% so với tốc độ chính xác, cộng thêm 6,43km/h.

Việt Nam

Từ tháng 9/2011, yêu cầu của đăng kiểm Việt Nam với hiển thị tốc độ của xe là nhỏ hơn hoặc bằng 10% so với tốc độ thật đến 40km/h. Trên mốc vận tốc này, bắt buộc hiển thị tốc độ cao hơn tốc độ thật đến 20%.

Để đảm bảo an toàn và luật pháp, các thông số mà công-tơ-mét hiển thị luôn cao hơn so với tốc độ thật của xe.